(Enkel)spoormodule NSpoor Zuid-Limburg

[athmulder]

Alsof we nog niet genoeg modules hebben, nu de 61ste.... Er zijn er trouwens nog maar 45 inzetbaar.
Na het succes van de hefbrug met de Oranjeboombrouwerij vorig jaar, bleek dat er nog geen omloopmogelijkheid was voor de brouwerijtrein. Dan ligt het voor de hand om de brouwerij aan het einde van een rustig dorpsemplacement te leggen. Behalve omlopen kan het dorpsstation twee treinen opvangen, terwijl er maar 1 spoor doorloopt. Het ontwerp is zo gemaakt dat het in ons dienstregelingsbedrijf multi-inzetbaar is.




Ik hoop binnenkort meer te kunnen laten zien,
mvg, Ab Mulder

Op 21 januari 2024 heb ik de titel aangepast, omdat er ook beschrijvingen bijkomen van (om)bouw van andere modules.

[traiNiac]

Mooi begin Ab,

waar vind ik draadjes over de overige modules?

[athmulder]

Op deze website vind je niets over de bouw van onze modules, die overigens in 1995 al begon. Maar het leek me aardig om in deze bijzondere tijd de bouw van een redelijk eenvoudige module te beschrijven. Ik weet nog altijd niet hoe ik hem ga noemen, hoewel Epe vrij hoge ogen gooit, omdat mijn opa daar destijds de laatste stationschef was. Voor het sporenplan betekent dat overigens niets, want dat wordt gewoon inpasbaar in ons modulesysteem.





De rails zijn gesoldeerd en de kurkbedding wordt gelegd,
mvg, Ab

[Michiel]

..,alles aan elkaar gesoldeerd. Heb je rekening gehouden met railspatting?

[athmulder]

De isolaties komen pas als de rails vastliggen, daardoor zijn er geen vaste stukken rails van meer dan 60 cm meer.




Omdat we gebruik maken van de originele Peco-aandrijvingen, moeten de plekjes waar die komen heel precies worden aangegeven. Daar wordt ook een stukje kurk met de juiste afmetingen voor gemaakt. De rails volgen de van de ondergrond op de kurk overgenomen hartlijn, zo precies mogelijk. De plek voor de aandrijving wordt zo precies mogelijk aangegeven, maar een paar mm verschuiven moet nog mogelijk zijn,
mvg, Ab

[neudalhausenstadbahn]

Hoi Ab, leuk om te volgen.

Ik de mod's gevraagd of ze dit topic naar "mijn baan" kunnen verplaatsen want daar hoort dit topic eigenlijk thuis.

Groetjes Michiel

[athmulder]

Het maken van de gaatjes in de kurk-afdekplaatjes is een heel secuur werkje: dan moeten de rails, terwijl ze nog los liggen, namelijk toch heel precies op de hartlijnen liggen. De rails moeten daarvoor helemaal recht worden 'gestreken' met een stalen hulpstuk van 7,3 mm breed. Pas als alles helemaal goed ligt, maak je de gaten in de kurk-afdekplaatjes en je controleert dat na afloop ook goed, met de los hangende aandrijving erin. Desnoods doe je het opnieuw.






Dat doe je natuurlijk bij alle wissels en aandrijvingen. De aandrijvingen zelf moeten helemaal vrij in het gat hangen, anders kan het later tot weigerende schakelingen leiden.
Mvg Ab

[athmulder]

[athmulder]

Voordat je de rails vastzet, moeten natuurlijk op de plekken waar je stroom wilt hebben draadjes worden gesoldeerd. Daarvoor moet je nagedacht hebben over de blokindeling en de verschillende stopstukken. Per los railstuk maken we twee aansluitingen. Door uitzetting van de rails kan er onverwacht altijd een draadje losgaan en sinds we twee draadjes solderen hebben we op tentoonstellingen nooit meer die ellende. Je ziet op een foto een hele berg draadjes liggen. De wisselstraat is weer voorzichtig omgedraaid en nu moeten draadjes gesoldeerd worden.
Tot nu toe had ik altijd nog oude soldeertin maar die was eindelijk op. Ik merkte gelijk dat ik veel langer moest solderen voordat het hechtte. Misschien een hetere soldeerbout kopen?





Het kostte meer moeite dan gedacht en er gingen ook een paar draadjes weer los. Nu moet de rails worden gefixeerd,
mvg, Ab

[athmulder]

Nu wordt de wisselstraat weer omgedraaid en ongeveer op de plaats waar de draadjes er door moeten, worden gaatjes geboord van minstens 1,5 mm. Dan past het draadje er ruim door en heb je, samen met de beweeglijkheid van het kruk, wat ruimte om exact te positioneren.
Het is een heel gewurm om alle draadjes door de gaatjes te rijgen en zachtjes te trekken. Soms gaat er dan toch een draadje weer los en dan heb ik gelukkig nog wat oude soldeertin...
Daarna leg je het precies volgens de hartlijn en wurm je ook de aandrijvingen met hun stukjes kurk op de juiste plek.
Op de laatste foto heb ik ook over sommige bielzen al krammetjes gezet om de rails op de hartlijn te fixeren. Daarbij strijk ik met het stalen hulpstuk dat precies tussen de railstaven pas net zo lang tot de rails helemaal recht zijn. Dat eindje staal ligt op de foto naast de rails.
Op dit moment kun je alles nog makkelijk veranderen, dus check goed of je niets bent vergeten!







mvg, Ab

[Michiel]

Heel netjes, hoor. Om Peco rails te solderen heb je geen krachtige bout nodig. Ik gebruik een 40 jaar oude Weller van 15W, en dat gaat vanzelf. Hoe ga je de rails bevestigen aan de segmentovergangen?

[athmulder]

Hoe krachtiger de bout, hoe korter contact nodig is met het te solderen object, is mijn ervaring. Ik merkte het verschil met het oude soldeertin heel goed.
Nu de rails op hun plek liggen, moeten in elk geval de ontbrekende bielsjes worden tussengevoegd. Per wissel zijn er drie bijgevoegd, maar vaak moet je vanwege het solderen van de rails nog wat 'losse dwarsliggers' tussenvoegen. Die liggen eerst helemaal los. Pas na het instrooien moet je die op precies de juiste plek neerleggen. Na het drogen liggen ze natuurlijk pas vast.
Grotere stukken uitstekende rails knip ik nu ook af.

De onderkant ziet er intussen warrig uit, de bovenkant is klaar om in te strooien.




Ik strooi altijd eerst de stukjes tussen de krammetjes in. Daarbij gebruik ik meestal de ballast die niet door mijn theezeefje heen kon, dus wat groffer. Dan wacht ik een dag tot het vast zit. Dan kunnen de krammetjes weg en kan ik de rest instrooien.



(helaas niet scherp)



Een dag later, hetzelfde stukje.
Dan is het een kwestie van stukje bij beetje instrooien met een mengsel van witte houtlijm, water en vooral zeep, om de lijm netjes tussen de ballast te kunnen laten vloeien. Dat vergt geduld. Je moet ook steeds de rails even ballastvrij maken. Dat doe ik met de platte kant van een minischroevendraaier. Je kunt het ook later doen, maar dan kost het veel meer moeite,
mvg, Ab

[athmulder]

De eerste jaren hadden we bij de overgangen nog railstukjes, dat was toen conform de Ned-Trak normen. Omdat het steeds bezwaarlijker werd die railstukjes netjes in te voegen, zijn we overgestapt op koud-op-elkaar, maar geheel zonder extra bevestiging. Eerst was er wat angst dat een en ander zou loslaten, of dat misschien niet alle modules precies aan elkaar zouden passen. Dat laatste speelt eigenlijk alleen bij meersporige modules. We leggen daarom daar de laatste centimeter soms zonder dwarsliggers, zodat je na het opstellen een fractie van een mm kunt bijbuigen. Van losgaan is eigenlijk nooit echt sprake geweest en ook niet van railspatting, sinds we alle railstukken langer dan 1 meter opsplitsen met een zaagsnee van 1 mm.








Er zit een paar dagen tussen de foto's.
Op de laatste ligt de ballast overal, hoewel ik nog wekenlang hier en daar wat bijstrooi. De rails zijn nog niet geflext. Dat moet pas als alles heel vast ligt. Intussen kun je wel de wissels gangbaar maken, want bij de wisseltongen is altijd een onzichtbaar lijmlaagje dat de stroomdoorvoering verhindert, of een ballastkorreltje.
Soms kom je onverwachte dingen tegen. Deze keer was ik in een eerdere fase plotseling een wisselveertje kwijt, toen de wisselstraat ondersteboven lag. Dat kwam omdat het veertje niet meer, zoals vroeger, in een piepklein gaatje zit, maar in een sleufje. Gelukkig kon ik het veertje terugvinden. Nu kwam ik er bij het testen van de wissels achter dat intern een contact blijkbaar niet aanwezig was, zodat ik in de wissel twee solderingen moest aanbrengen:



aan de onderkant ziet dat er dan zo uit:



Beide problemen waren nieuw voor me, hoewel we al meer dan 90 wissels hebben verlegd,
mvg, Ab

[athmulder]

De bedrading is afgestemd op een flexibele modulebaan, dat wil zeggen dat je vrijheid moet hebben voor elke willekeurige aansluiting. In het verleden werd voor elk blok en voor elke wissel een aparte kabel voorzien, maar omdat er steeds meer functionaliteit op een module kwam en het bekabelen daardoor vele uren in beslag begon te nemen, hebben veel modules tegenwoordig een eigen 25-polige kabel. Die hebben allemaal de maximaal toegestane lengte van 13,5 meter. Ooit hebben we uitgetest dat met de aderdikte van die 25-polige kabel alles op 27 meter nog 100% betrouwbaar schakelde. De 13,5 meter is dus zeker zeker....
Voor ieder blok zijn vier aders nodig: massa, stop-, rem-, en doorrijstuk. Omdat modules ook omgekeerd in de baan kunnen worden aangesloten, moet er een mogelijkheid zijn om de blokken om te keren. Dat doen we met kroonsteenstekkers, die we de 'knoop' noemen. Helaas zijn die lang niet meer overal verkrijgbaar en deze keer heb ik ze zelf gemaakt met wat koperdraad. Die 'knoop' zit aan elke aparte blokkabel, maar op een module met 25-polige stekker moet die onder de module zitten, want in de kabel heb ik die mogelijkheid niet..
De 25-polige stekker biedt bijvoorbeeld plaats aan 3 blokken en 6 wissels, waarbij de 13e ader altijd voor de massa van de wissels is.

Op deze module zitten drie blokken in zijn geheel (12 draden) en twee blokken die waarschijnlijk overlopen naar andere modules (de brouwerijmodule). Bovendien zijn er drie wissels (7 draden), zodat er nog 6 aders vrij blijven voor andere functionaliteit. Bijvoorbeeld een overweg of seinen. Maar dat moet ik nog bedenken.


De 25-polige stekker wordt midden achteraan de module met de brede kant aan de rand bevestigd. Dan hoef je bij het aansluiten minder te zoeken of te kijken.







Hier zie je de aansluitingen van twee blokken met de kroonsteenstekkers. De witte heb ik zelf gemaakt. Zie volgende foto.



Ik vind het bedraden van een module nog altijd een verademing in vergelijking met het bedraden van een vaste baan. 25 jaar geleden kreeg ik daar al een stijve nek van. Nu zet ik de module op een zijkant met lijmklemmen vast en zet er een sterke lamp op en het is genieten geblazen...
Sorry, ik ben bang dat ik mensen jaloers maak....

Omdat we al 25 jaar geleden al hebben uitgevonden dat we ons vaak vergissen met de aansluiting van de draadjes, zit er meestal ook een kroonsteentje waar de draadjes onder de module uitkomen.

Fijne feestdagen en tot na Pasen, Ab

[athmulder]

Ik moest eerst een paar bus-houders maken om de bussen en koppelsnoeren op een nette manier (de oude NedTRAK manier) aan te brengen. De meeste blokken moeten verlengd kunnen worden over de modulerand heen en dat vergt natuurlijk extra koppelmogelijkheden.
Van een stukje afvalplastic maakte ik de bus-houders:











Na een aantal uren werken zag de onderkant er zo uit:




Er zijn nog zes aders vrij voor andere functies.
mvg, Ab

[Jeroen]

Sorry, ik ben bang dat ik mensen jaloers maak....

Nouuuuuuuuuuu, NEUH. Als er iets is wat ik verschrikkelijk vind aan deze hobby is het wel bedrading aanleggen, aansluiten en betalen in een modelspoor(web)winkel.

Toevallig ben ik zelf een schaduwstation aan het bedraden en alles aan het aansluiten. Ik doe om die reden veel bovengronds, maar echt comfortabel is het nog steeds niet. Jouw modulaire methode heb ik veel toegepast bij Duisburg-Beksheim en de Markenburg baan. Dan is het goed te doen en heb je in ieder geval geen hernia. Levensgevaarlijke hobby is het ook. Van de betalingen in de modelspoorwinkels, online of niet, krijg je altijd een hartaanval. Je partner ook, mocht je die deelgenoot willen maken.

Jouw bedrading ziet er keurig uit trouwens. Ik heb even gemist hoe je de boel gaat aansturen; wordt dat analoog begrijp ik even snel? Vergeef me als het niet zo is. De techniek is bij mij altijd RTFM, en een noodzakelijk kwaad.

Zo, mijn pauze zit erop. Ik ga weer draden bakken.

Grtz,

J.

[RogerB]

Leuk dat jullie zo uitgebreid berichten! Vooral doorgaan met posten!
Groeten uit eveneens Z-Limburg!

[athmulder]

Onze club, NSpoor Zuid-Limburg, rijdt al vanaf 1995 met MpC van Gahler en Ringstmeier, d.w.z. digitaal met analoge locs. Vanaf 2004 rijden we met dienstregeling. In een van de volgende bijdragen kan ik onze eigen MpC-centrale wel laten zien.

Aan de onderkant zie je nu drie volledig door de 25-aderige kabel bedrade blokken (B27, B28 en B29). Omdat de kroonstekkers niet zijn omgekeerd, is het blok op standaard-wijze aangesloten. Als de stroom omgekeerd moet worden (als de module bijvoorbeeld wordt omgedraaid) zie je de schroefjes van de drie stekkers per blok.

Ooit hebben we wel eens gedacht dat die open bedrading kwetsbaar zou zijn. Achteraf ben ik heel blij het altijd open is gebleven. Twee keer heb ik voordat een baan werd opgezet een los draadje gezien. Als er iets voor zit zie je dat natuurlijk nooit. Diverse keren moest een schroefje van een kroonsteen worden aangedraaid. Dat is heel makkelijk als alles open ligt. Tegenwoordig hoort het aandraaien van schroefjes bij het standaard-moduleonderhoud, als ik het niet vergeet....

Wat ik nog niet heb verteld is dat we al zo veel poten hebben, dat ik besloten heb ook voor deze module geen aparte poten meer te maken. De pootopsluitingen zijn daarom nogal ruim, hoewel ik er achter kwam dat toch niet alle poten er in passen (dat was wel mijn bedoeling). Ik ga dus om problemen te voorkomen wat poten schaven...
Om dezelfde kosten- en opslagreden maak ik geen aparte voorhangborden. Daarvan hebben we er ook meer dan genoeg.

mvg, Ab

[athmulder]

Aan de bovenkant van de module is er intussen ook wat veranderd: op de plekken waar isolaties komen zijn de rails (wat versprongen!) doorgeflext. Daarna is weer wat ballast bijgestrooid.






Omdat nu alle isolaties en draadjes aanwezig zijn, is het tijd om te gaan testen. Natuurlijk waren er een paar draadjes omgekeerd aangesloten. Dan wordt een testroute gemaakt waarop een testloc eindeloos zijn rondjes draait. Dat geeft de gelegenheid om alle vuiltjes van de rails af te halen. Een klein beetje ATF helpt ook goed. Aan het einde van de module worden testrailstukjes aangeklemd, om ook de overgangen goed te kunnen testen. Die teststukjes zijn ooit gemaakt van de overtollige koppelrails, dan hoef je die niet weg te gooien.
Het 100% gangbaar maken van de wissels vergt altijd flink wat tijd en moeite. De wisseltongen moeten feilloos stroom doorgeven. Deze keer weigerde de aandrijving van de middelste wissel na een dag onverwacht dienst. Soms zie je wat er aan de hand was of klemt, deze keer niet. Na wat rommelen werkte het weer. De testtrein heeft 100 rondjes gereden, maar omdat er af en toe wordt bijgestrooid moet je dat later toch nog herhalen.




De laatste weken ben ik natuurlijk aan het nadenken over het landschap. De overweg gaat een beetje schuin over het emplacement en ernaast ligt een duikertje voor een klein beekje, dat aan de overkant uitmondt in een wat grotere beek, waar een wandelpad langs loopt. Het zou zomaar kunnen dat het beekje ook een bron voor de brouwerij oplevert....
Het wordt ook tijd om me eens te gaan verdiepen in tekeningen voor het stationsgebouw.
Mvg, Ab

[athmulder]

Om een of andere reden heb ik altijd het idee dat mijn testtreinen ook niet kunnen rijden als de 'potjes' bij de scheidingen van de blokken en segmenten niet zijn aangebracht, en als er geen vrijbalken en wisselschakelaars naast de wissels liggen. Ook al ga ik deze module misschien uitrusten met klassieke seinen, voorlopig zijn de wisselaandrijvingen gewoon elektrisch met een gasdinges ernaast, want in de winter moet het niet vastvriezen.





Omdat de witte 'potjes' precies op de goede plaats zitten, werkt het ook precies zoals in het grootbedrijf. Op een tentoonstelling kreeg ik een keer een compliment, dat ik dat zo precies had aangesloten. Nog altijd weet ik niet zeker of de persoon in kwestie echt niet door had dat alle voedingen van onderaf gerealiseerd zijn en dat in tegenstelling tot het grootbedrijf de rails wel degelijk 100% los van elkaar zijn.
Omdat we nooit zeker weten of een module omgekeerd in de baan komt te zitten, zijn bij alle bloksegmenten (drie dus) de beide railstaven van elkaar gescheiden. Bij elke blokscheiding staan twee witte spijkertjes ('potjes'), bij een onderdeel van een blok hoeft er maar één, zoals in werkelijkheid ook.
Omdat de module nu al is ingestrooid en er nog heel wat aan wordt vertimmerd, zal er ook flink wat stof op de ballast komen, zodat de module automatisch wat wordt geweatherd.
Omdat ik intussen ook de tijd heb gehad om te kijken wat de echte ruimte is, heb ik de beekjes aangepast. Er bleef anders te weinig ruimte over voor mijn wandelpad. Naast de weg loopt de hoofdbeek door duikers onder de sporen door, aan de overzijde komt een klein zijbeekje erin uit. Aan de scherpe knik daarin kun je zien dat die grub voordat het spoor er lag verderop pas zou uitmonden, maar nu loopt hij pal langs het spoor tot de grote beek. Dat geeft mij de gelegenheid een grappig 'overstapje' in het voetpad te kunnen maken. Daarover later meer.




Hier zie je dat de buitenkant al bruin is geschilderd en de witte lijnen geven de voorlopige lijnen van de weg en de beekjes aan.
mvg, Ab

[athmulder]

Aan de onderkant heb ik voor de zekerheid wat extra multiplex gelijmd, want als het beekje wat dieper wordt, valt de module uit elkaar. Je ziet dat ik hier nog niet van plan was het beekje zichtbaar te houden tussen de sporen van het emplacement: daar zit nog geen hout.








Sinds ik een multitool heb, heb ik steeds meer werk voor hem! Je zaagt in korte tijd een paar zaagsneden onder een hoek van 45-graden.
Perfectionisten hebben al lang gezien dat de beekjes helemaal geen verhang hebben, ze lopen perfect horizontaal. Mijn ervaring is dat op onze betrekkelijk kleine modules dit soort vrijheden niet opvallen. Overigens is een van onze modulenormen dat er nergens een helling in de baan mag zitten. We lossen dat op door, bij bruggen bijvoorbeeld, de ondergrond te laten zakken. Dan lijkt het spoor vanzelf te stijgen.
De afgelopen weken veel bezig geweest met de tuin en andere klusjes, daarom lag het wat stil.

Ab Mulder

[athmulder]

Zoals je ziet loopt de waterloop niet door onder de sporen. Een klein stukje is genoeg.






Nu heb ik wel een waterloop, maar nog niet per definitie een geloofwaardige beek. Het gaat nog wel wat hoofdbrekens kosten om dat goed te krijgen. De hoofdbeek krijgt een bodem met stenen en rotsblokken. Dat gebeurt tegenwoordig steeds meer, terwijl in de jaren tachtig de bodem heel vaak standaard was gekanaliseerd met betonnen platen. Om het water in de grond te laten zakken, worden beekbeddingen tegenwoordig steeds meer vrij gelaten. Helaas dateert onze baan van ca 1985....
Om aan steentjes te komen heb ik wat grind gezeefd en later ook een paar scheppen speelzand. Dat levert prachtige rotsen op. Maar zo ver ben ik nog niet.
Ab Mulder

[shoven]

Dit is nog van voor de tijd van de natuurvriendelijke oevers zo te zien...
Ik zie dat je oevers hier en daar wel heel steil zijn. Dat kan, maar meestal zit er dan ook wel iets van beschoeiing tegen om afkalving te voorkomen. Ik weet niet of je dat ook wilt uitbeelden?
Veel van de wat oudere sloten/waterlopen hebben een oever met een 1:1 helling of steiler. Tegenwoordig worden veel oevers natuur-/kindvriendelijk aangelegd met een 1:2 (of flauwer) oever die veel geleidelijker afloopt. Een beek zal een nog veel geleidelijker overgang land/water hebben.

Het voegt wel wat toe, leuk.

[traiNiac]

Heel leuk Ab.

Vraagje, hoe bevestigen jullie de poten? Zit er een bout en vleugelmoer op elke poot?

[athmulder]

De beekjes zijn in de loop der tijd rechtgetrokken en beschoeid met beton, helaas. Zo was het in veel delen van Nederland en ook in Zuid-Limburg omstreeks 1985. Vaak zelfs overkluisd, dan zie je helemaal niets. Sinds de overstromingen van 1995 is dat snel veranderd, en sinds de droogtes de afgelopen tijd zal het nog wel meer veranderen. Maar dit is helaas nog tijdperk 1985...
De poten worden overigens met een slotbout en een ring met vleugelmoer bevestigd. Dat is conform de NedTRAKnorm.
mvg, Ab