Stroom en licht in gewoon Nederlands?

[Folkert van Wijk]

Iedereen heeft zijn beperkingen. De mijne heeft vooral met cijfertjes en uitwisselbare termen te maken.
Als je met lampjes, ledjes en trafo's in de weer gaat, dan kom je hier al snel meer dan genoeg van tegen.

Dan gaat bij mij dus zeg maar het licht uit.....

Ik probeer het dan ook voor mijzelf eenvoudig te houden.
Een tijdje terug heb ik daarvoor de Viessmann licht transformator 5200 van 16 en/of 10 volt gekocht.
Als ik het goed heb kan ik daar heel Deventer inclusief het Go a head Eagles stadion mee in het zonnetje zetten.
En dat is mooi dan hoef ik me daar niet meer druk om te maken. Dacht ik....

Echter gisteren werd mij vertelt dat ik eigenlijk voor de ledjes een andere gelijkspanning trafo nodig heb want anders gaan mijn ledjes 50 keer per seconde aan en uit....

Nu snap ik dat wel een beetje want dat heeft denk ik met de wisselspanning te maken...?

Maar wat voor voeding moet er dan bij?
1) is een dc- en schakelende voeding het zelfde?
2) is een voeding een trafo en een adapter het zelfde?
3) kunnen er op 10 ampère meer led lampjes dan op 5?

Kan iemand mij hier in gewoon Nederlands mee verder helpen?

[Frank_N]

Die trafo is daar goed geschikt voor, en bij de buren hebben ze daar een encyclopedie voor:

https://encyclopedie.beneluxspoor.net/i ... lektronica

En:

https://encyclopedie.beneluxspoor.net/i ... erlichting

Wat mij betreft een prima uitleg, Folkert

[TonN]

Zowat alle ledjes om je heen knipperen met 50 hz. Ook leds van auto's knipperen. Je moet wel heel goed kijken om dat te zien. (Trucje: Kijk naar de led via een spiegel en draai de spiegel. Dan zie een constante streep of een geblokte. )
Leds kunnen dat wel hebben.
Een condensator na de voeding laat je led continu branden.

[maarten]

@TonN: je maakt het er niet duidelijker mee voor Folkert met je opmerking. Daarnaast is het feitelijk niet juist. Bij een gelijkspanningsbron zoals een auto-accu of batterij zal een LED nooit knipperen.

De 50 Hertz waar je over spreekt is de frequentie van de wisselspanning die bij ons uit het stopcontact komt (officieel WCD of wandcontactdoos). In de Verenigde Staten is dat overigens 60 Hertz. Wisselspanning laat een LED inderdaad (50x per seconde) 'knipperen'. Dit komt omdat de polariteit 50x per seconde omdraait.

Een gelijkgerichte wisselspanning noemen we gelijkspanning. Door het toepassen van 4 halfgeleiders (diodes) ontstaat een gelijkspanning. Dat noemen we zo omdat de polariteit (plus en min zeg maar) niet meer elke keer wisselt. Echter, de spanning daalt en stijgt nog steeds (heel snel). Bij LEDs zou je dat inderdaad waar kunnen nemen ware het niet dat onze ogen dat niet echt kunnen registreren. Desalniettemin kan het onrustig overkomen. Bij ouderwetse gloeilampjes zie je dat niet omdat de gloeidraad zo traag is. Door een 'buffervaatje' toe te passen in de vorm van een (flinke) condensator vul je de dalen op en krijg je een mooie stabielere gelijkspanning. Knipperen is dan verleden tijd.

Om LEDs of lampjes te dimmen of een analoge loc langzamer te laten rijden kan de spanning snel aan en uit geschakeld worden terwijl de hoogte van de spanning constant blijft. Door dit heel snel te doen en de verhouding tussen aan en uit te variëren kun je met deze techniek 'dimmen' of snelheid regelen. Dit noemen we PWM (pulse width modulation) of pulsbreedtemodulatie. De verhouding tussen aan en uit noemen we Duty Cycle. Dit zit dus niet in de ouderwetse analoge transformatoren.

Maar ik heb het gevoel dat we afdwalen.

[TonN]

De achterlampen van auto's knipperen toch. Ik denk dat de autofabrikanten het expres doen omdat een knipperende led minder stroom kost dan een led met een weerstand ervoor om hem te dimmen.
De gelijkspanning die je krijgt met alleen de diodes geven een knipperende led. Vaak voldoet een dergelijke gelijkspanning niet en heb je een gestabiliseerde voeding nodig. Daar kan je weer heel veel varianten voor verzinnen. Een condensator is de eenvoudigste oplossing als de eisen niet groot zijn en de gebruikte stroom niet te groot.
Het belangrijkste wat ik wil zeggen is dat leds geen probleem met knipperen hebben.

[TonN]

Nog eventjes:

1) is een dc- en schakelende voeding het zelfde?
2) is een voeding een trafo en een adapter het zelfde?
3) kunnen er op 10 ampère meer led lampjes dan op 5?

1: Nee.
Een dc voeding is alles waar een plus aansluiting is en een min aansluiting.
Een schakelende voeding is een voeding met een techniek die minder verliezen kent, door intern een schakelaartje heel snel aan en uit te zetten. In de regel zal daar ook een gelijkspanning uitkomen.
2: Een voeding kan je met een trafo realiseren, maar die is niet noodzakelijk. Ik denk dat alle adaptors in huis wel een trafo hebben, maar het kan anders. Overigens kreeg ik bij de eerste les over transformatoren te horen dat er meer transformatoren op aarde zijn dan mensen.
3: Ja, 2 keer zo veel.

[BartenThomas]

In een poging Folkert nog iets verder op weg te helpen.
1. idd niet hetzelfde maar voor jouw toepassing beide bruikbaar.
2. Ook alle 3 bruikbaar.
3. Je hebt het over LED's, die maximaal zo' n 20mA trekken. Met 5A (=5000mA) kun je dus zo' n 250 LED's voeden. Ik denk, de grootte van jouw baan in acht nemende, dat je hier ruim voldoende aan hebt.

Overigens kun je ook achter je huidige wisselspanningstrafo een gelijkrichter plaatsen (4 diodes) om hem beter bruikbaar voor LED's te maken.

[Folkert van Wijk]

Dank mannen!
Hier kan ik iets mee.

[Folkert van Wijk]

Die gelijkrichter plaatsen van 4 diodes.
Die moet ik alleen tussen de trafo en de leds plaatsen.
En niet tussen de trafo en de gewone lampjes?

[BartenThomas]

Gloeilampjes mogen ook op gelijkspanning. Dus kunnen gewoon achter de gelijkrichter.

[Folkert van Wijk]

Thanks, toppie!

[maarten]

Gloeilampen werken zowel op wisselspanning als op gelijkspanning.

[Folkert van Wijk]

Ik ben dan nu op zoek naar een gelijkrichter voor tussen mijn Viessmann 10 volt wisselspanning trafo en mijn verlichting.
Ook dan kom ik weer in een jungle van getallen en thermen terecht.

Kan iemand mij "even" de juiste gelijkrichter wijzen?

[BramvanLeeuwen]

Hoi Folkert,
zonder dat je het weet ben je je zelf een beetje moeilijk aan het doen. Het is heel goed mogelijk om 10 V wisselspanning om te zetten in (ongeveer) 12,9 V gelijkspanning, maar in 10 V gelijkspanning, dat gaat alleen maar 'moeilijk'.Je moet dan wel echt wat solderen met elektrische componenten. Er bestaan, voor zover ik weet, geen kant en klare omzetters voor. Als je het zelf niet aan durft kan je het aan een mede-modelbouwer vragen, maar het soldeerwerk is echt heel eenvoudig. Ik zou het voor je kunnen doen. Het levert een kleine en betrouwbare omzetter (maar zonder kortsluitbeveiliging).
Een eenvoudiger oplossing voor jou is, denk ik zo: een 12V voeding gebruiken die 230V omzet on 12V gelijkspanning. Een Meanwell-voeding is perfect, maar wel groot en duur, en een dikke 230V leiding met stekker in het stopcontact. Het is allemaal wat over-bemeten voor verlichting, maar het is eenvoudig en betrouwbaar. Die voeding heeft een eigen kortsluitbeveiliging. Vraag DTS om advies. Kijk naar de stroom die hij kan leveren. 1 A betekent dat je er 50 ledjes op kan laten branden, op 3A het drievoudige daarvan etc.
Als je een goedkopere oplossing wil, dan wordt het ingewikkelder.
Goedkoper: Je hebt vast nog wel een oude omzetter (adapter) liggen van welk apparaat dan ook (scheerapparaat, led-verlichting, laptop....) . Kijk op de specificaties. Er zitten best wel veel 12 V exemplaren bij. 10V is ook wel prima, of 9,6V bij verlichting maakt dat niet zo veel uit. Maar je moet dan wel echt gaan uitrekenen hoeveel lampjes je daarop kan aansluiten. Dan moet je naar de stroom kijken die zo'n adapter kan leveren. Is dat 2A dan kun je 100 ledjes laten branden op de adapter. Haal de draadjes naar het apparaat los en zet daar een contrastekker aan: zie daar heb je een gelijkspanningsvoeding.
Succes er mee,

[anne w]

Inderdaad een oude voeding zoeken, en anders een gelijkrichtbrug kopen bijvoorbeeld bij Conrad, https://www.conrad.nl/nl/search.html?se ... er%205%20a

Groet, Anne W

[BartenThomas]

Folkert heeft een prima voeding. (het zal altijd beter kunnen, maar goed is goed genoeg)
Als gelijkrichter kun je bv art. 1581991-8J van Conrad gebruiken. Misschien een beetje overdone voor deze toepassing maar met een pootjes afstand van 5mm kun je deze ws nog met een kroonsteen aansluiten ook.

[BramvanLeeuwen]

Bericht gewist.

[BartenThomas]

Een Viessman 5200 voeding. Staat in zijn 1e bericht.

[BramvanLeeuwen]

Gewist (had het eerste bericht niet goed gelezen). Ik had niet beseft dat Folkert de Viessmann trafo al aangeschaft had.

[TonN]

Ik ken geen N-spoor treinen die op wisselspanning rijden.

Toevallig hoorde ik deze week dat maandag a.s. Märklin een Minitrix lijn gaat introduceren die rijdt op wisselstroom. Dat idee ontstond al direct na de overname van Trix door Marklin maar er kwam altijd wat tussen.
Vanaf dan dus meer info op de site van Marklin.

[WimC]

Ik ken geen N-spoor treinen die op wisselspanning rijden.

Toevallig hoorde ik deze week dat maandag a.s. Märklin een Minitrix lijn gaat introduceren die rijdt op wisselstroom. Dat idee ontstond al direct na de overname van Trix door Marklin maar er kwam altijd wat tussen.
Vanaf dan dus meer info op de site van Marklin.

Maandag meer nieuws zeker?

[Onmogelijkhier]

[TonN]

Ik denk niet dat er iemand ingetrapt is. Het was natuurlijk een 1 april grap.
De grap was nog mooier geweest als ik er iets van gemaakt had dat de importeur gemaild kon worden om een exemplaar van een gelimiteerde oplage van de bekende minitrix 1100 in TEE kleuren, in wiselstroom of gelijkstroom te reserveren

[Folkert van Wijk]

Oké, op een industrieterreintje even buiten mijn woonplaats en zo'n 20 min. fietsen van waar ik woon, zit nog een ouderwetse electronica zaak. Je weet wel zo één met wanden vol kleine laadjes en bakjes waarin zich nog kleinere electronische dingetjes bevinden.

De eigenaar van deze nering is ook nog eens een vooraanstaand lid van de plaatselijke modelspoor club.
Hoe mooi wil je het hebben?

Afijn, na dat hij mij met lastige vragen en een ingewikkelde verhandeling bestookte, waarvan ik hopelijk nu het belangrijkste onthouden heb, toverde hij een zwart dingetje met vier palletjes uit één van de vele laatjes. Inmiddels herken ik deze als een gelijkrichter zoals ik idd zocht, en zit ik menu te bezinnen over hoe en waar ik het hele spul aan elkaar knoopt...

Wordt vervolgd.

[maarten]

Heb je een foto van dat zwarte dingetje, cq gelijkrichter, Folkert? Dat noemen we ook wel een brugcel.
Meestal staan er wel tekentjes op. Twee golfjes (sinus-teken), een plusje en een minnetje. De wisselspanning uit de transformator sluit je aan op de pinnen met het sinus-teken. Deze mag je rustig verwisselen, maakt niets uit. Op de pinnen met de plus en mintekens komt dan je gelijkspanning uit de brugcel. En je raadt het al, de polariteit wordt aangegeven door het plus en min-teken.