N-Spoorforum

Bij NS en haar voorlopers zijn diverse typen en reeksen 2-assige zandwagens in dienst geweest die gebruikt werden voor het transporteren en lossen van zand. De wagens kenmerkten zich allemaal door 2 assen, houten lage wanden die wegklapbaar waren om het lossen te vergemakkelijken. De wagens hadden een laadvermogen van 10, 15 of 20 Ton. De wagens werden aangeduid met het wagenkenmerk GZ.

In de reeks 10 Tons GZ bevonden zich 10 Tons wagens in de reeksen GZK 80011-80083 en 80088-80132 (ex-HSM GSK 2402 - ??), GZZ 80201-80775 (ex-SS GZZ 30000 - 30579) en GZK 80821-80840 (ex-HSM met remhuis HSM GZK 2451-2470). De meeste HSM wagens zonder remhuis werden eind jaren 1930 overgeheveld naar het dienstwagenpark in de reeks NS 172076-172100. De ex-SS wagens waren iets langer dan de ex-HSM wagens

Bij de 15 Tons wagens bevonden zich de reeksen GZG 81006-81081 (ex-HSM GZG 12471 ~ 13839), GZG 81101-81305 (ex-HSM GZG 13571 ~ 13878), GZL 81311-81340 (ex-NCS GZG 70811-70840), GZL 81341-81350 (met remhuis ex-NCS GZG 70801-70810 en GZG 81601-81678 (met remhuis ex-HSM GZG 13561 ~ 13787). Ook hier waren de NCS wagens langer dan de HSM wagens.

De 20-Tons wagens waren te vinden in de reeksen NS GZM 82001 - 82188 (ex-NS GZM 82001 - 82188), NS GZM 82341 - 82365 (ex-HSM GZM 15189 - 15213), NS GZM 83051 - 83075 (ex-HSM GZM 15214 -15239) allen afkomstig van de HSM en de reeksen NS GZM 82191 - 82340 (ex-SS GZM 31301 - 31450) en NS GZMW 83001 - 83050 (ex-SS GZM 31001 - 31050) van de Staatsspoorwegen.


Een GZM(K), de NS 82277

Na de Tweede Wereldoorlog werden nieuwe reeksen zandwagens aangeschaft, eveneens met een houten opbouw. Deze wagens werden gebouwd op onderstellen van ex-HSM CHD wagens. Ze werden ingedeeld in de reeksen:
Gz 172 301 - 172 361 942 3 069 - 3 142 (UIC-1) 942 3 069 - 3 142 (UIC-2)
Gz 172 381 - 172 390 942 3 143 - 3 152 (UIC-1) 942 3 143 - 3 152 (UIC-2)
Gz 172 391 - 172 500 942 3 153 - 3 260 (UIC-1) 942 3 153 - 3 260 (UIC-2)
GZMK 380000 - 380149 943 7 000 - 7 163 (UIC-1) 942 7 000 - 7 163 (UIC-2)
Hierbij waren afhankelijk van het gebruikte onderstel, wagens met normaal remsysteem, wagens met rembordes, wagens zonder remsysteem en wagens op langer onderstel met 2 korte bordessen.

Diverse van deze wagens zijn bij verschillende museumspoorlijnen bewaard gebleven.

Later werden deze wagens vervangen door geheel stalen wagens met kenmerk Ks/Us, later Klmos
reeks 342 8 341 – 342 8 550

K = tweeassige platte wagon
l = zonder rongen
m = nuttige lengte minimaal 9 m en maximaal 12 m
o = met vaste zijschotten
s = maximumsnelheid 100 km/h

Deze eerst bruine en later blauwe wagens zijn nog steeds in gebruik bij onder andere RailPro.


NS Klmos wagens (foto: Voestalpine)

Zandwagens in model
De volgende zandwagens zijn in N spoor model bekend:

Minitrix
De losse minitrix lagebordwagen, in kenmerkende uitvoering als zandwagen is in weze de Llps-x 402 7 500, een test containerwagen waar slechts één wagens van is gebouwd op basis van de GTUW(E) 67524. Ook de latere sets zijn onjuiste varianten die een zekere gelijkenis tonen met de 1:1 zandwagens. Het basismodel is een Duitse zandwagen met houten opbouw.

13638
NS Llps-x 21 84 402 7 500-4 grijs

13880 (1996)
NS Llps-x 21 84 402 7 500-4 grijs

15156 (2001)
3-delige werkwagenset met 2x zandwagen
Us 41 84 953 9 188-4 lichtblauw
Klmos702 43 84 342 8 259-8 blauw

15626 (1998)
Set Strukton Llps-x allen grijs
21 84 402 7 513-7
21 84 402 7 521-0
21 84 402 7 546-7

15628 (2003)
Set NS Us
41 84 953 9 192-6 blauw
41 84 953 9 189-2 rood
41 84 953 9 185-0 grijs
40 84 953 9 519-1 bruin

THS heeft nog een koppelwagen op basis van Minitrix 13638 of 13880 uitgebracht, waar het wagennummer 21 84 402 7 500-4 bleef.
De lagebordwagen lijkt niet omgeschilderd, maar is alleen gevuld een stuk resin(?) met daarop wat ik denk vulhout en gele en rode Scharfenberg koppelingen.
Het is uitgebracht in 1995, zonder artikelnummer "(LIMITIERTE AUFKLAGE)" ter gelegenheid van 15 jaar THS.
Mijn exemplaar heeft serienummer nr. 1617

Bedankt voor de info. Die staat bij de THS database:
161x NS Koppelwagen Llgs-x 21 84 402 8 500-4 (THS b.v.)
Helaas is een koppelwagen geen zandwagen en hoort in dit rijtje dus niet thuis. Die komt nog wel eens bij koppelwagens aan de beurt.

Ha Wilco,

Hierbij alvast een kiekje van de 13638 van Mintrix. Er volgen nog meer foto's. Niet specifiek van zandwagens maar ik loop erg achter met foto's maken en bewerken. Komt allemaal vanzelf wel in de betreffende pagina's terecht. Deze pagina is overigens weer een leuke toevoeging aan de langzaam maar zeke groeiende database!




Schattig wagentje is het eigenlijk. Hij hobbelt wel eens mee in een werktrein samen met een tritsje Fccpps-jes, in combinatie met een Gs. Geeft wel een leuk beeld achter een 2400. Afijn, tot zover

Groet, Merijn